Livre pour orchestre

Utwór powstał na zamówienie Bertholda Lehmanna, szefa orkiestry w Hagen, jego prawykonanie miało miejsce 18 listopada 1968 roku podczas festiwalu Hagener Musiktage. Pochodzi z tzw. okresu aleatorycznego w twórczości kompozytora, momentalnie zdobył rozgłos i wszedł do repertuarów koncertowych. Tytuł dzieła ( w tłumaczeniu: Księga na orkiestrę) nawiązuje m.in. do słynnej Livres pour clavesin François Couperina oraz Orgelbüchlein Jana Sebastiana Bacha. Jak mówił sam kompozytor tytuł utworu miał w istocie nawiązywać do różnych Livres i sugerować luźny związek między poszczególnymi częściami utworu. Pierwotnie miał być cyklem utworów o różnej długości, które zwieńczałby bardziej rozbudowany finał. Tak właśnie wyobrażałem go sobie, kiedy po raz pierwszy rozmawiałem z Bertholdem Lehmanem. Zaproponowałem wówczas tytuł Livre pour orchestre i zarówno tytuł ów jak również idea kompozytorska zostały przez Lehmana skwapliwie przyjęte. Kiedy jednak ukończyłem partyturę po upływie dłuższego czasu, pierwotna koncepcja utworu uległa takim przeobrażeniom, że Livre pour orchestre nie miało już uzasadnienia () Nieśmiało poprosiłem więc listownie o zmianę tytułu, lecz nim nadeszła odpowiedź otrzymałem wydrukowany program Hagener Musiktage 1968, w którym mój utwór zapowiadano pod tytułem Livre pour orchestre. Było więc za późno! (Polish Music 1969 nr 1) Polska premiera miała miejsce 20 września 1969 na koncercie inaugurującym XIII Warszawską Jesień. Utwór został entuzjastycznie przyjęty przez krytykę. Tadeusz A. Zieliński pisał na przykład, że jest on arcydziełem, jednym z największych jakie zdarzyło nam się usłyszeć na wszystkich dotychczasowych Jesieniach (Ruch Muzyczny nr 23, 1969), S. Krukowski uznał je za jedno z najświetniejszych dzieł współczesnej muzyki. (Gazeta Robotnicza, 1969) Livre pour orchestre składa się z czterech części wykonywanych attacca i połączonych intermediami. Z uwagi na tytuł kompozytor nazwał części Rozdziałami (Chapitres). Kompozytor posługuje się w nim aleatoryzmem kontrolowanym, ale w sposób znacznie bardziej ograniczony niż w poprzednich dziełach, takich jak Gry weneckie czy Trzy poematy Henri Michaux (Na podstawie książki: Danuta Gwizdalanka, Krzysztof Meyer, Lutosławski. Droga do mistrzostwa)