Preludia i fuga

Preludia i fuga na 13 solistów-smyczkowców, utwór niezwykle trudny, złożony i niełatwy w odbiorze, zajmuje szczególne miejsce w twórczości Lutosławskiego. Stawia przed dyrygentem zadania niecodzienne. Szereg preludiów (7) poprzedza tu jedną fugę. Istniała w przeszłości forma wariacji, które koronowała fuga, ale wariacje takie były z reguły cyklem utworów skontrastowanych między sobą. U Lutosławskiego preludia powiązane są specyficznycm ''łańcuchem'', co czyni z nich jedną całość, tym bardziej, że są one nie tyle skontrastowane, co różnorodne. Polifoniczność fugi natomiast daleka jest od stereotypu: zatarta, nie zawsze wyraźna, jakby zakonspirowana. W sumie więc jest to utwór formalnie wzorowany na Bachu, jednak w przebiegu muzycznym i odbiorze słuchowym - niezależnie od współczesnego języka - daleki od wzorów klasycznych. Kompozytor w komentarzu do partytury napisał: ''Utwór może być wykonany w całości lub w różnych skróconych wersjach. Można wykonać dowolną ilość Preludiów w dowolnej kolejności, łącznie ze skróconą wersją Fugi lub też bez niej.'' Znając ogromną precyzję zamysłów twórczych kompozytora, dziwić może tolerancja, którą tutaj dopuścił. Widać w tym znów świadomy i oryginalny problem twórczy: rozszerzenie aleatoryzmu na formę. [Jan Krenz, WJ1994, opr.dg] Cykl siedmiu preludiów zakończonych fugą na orkiestrę smyczkową. (dg)