Prismiris

Tytuł utworu pochodzi od dwóch słów: greckiego πρίσμα (prisma – pryzmat) i łacińskiego iris (tęcza). Oba wyrazy mają silny związek z optyką. Pierwszy łączy się z dyspersją, czyli zjawiskiem rozszczepienia światła. Od drugiego natomiast wzięło swą nazwę zjawisko iryzacji (tęczowania).

Oba te zjawiska miały wpływ na treść kompozycji. Pierwsze – dyspersja – stało się podstawą do zastosowania trzech różnych temp na początku utworu, po jednym dla każdego z muzyków, co pozwoliło wykreować wrażenie rozproszenia (zwolnienia) „wiązki” każdej partii względem pozostałych. Mamy odczucie, że skrzypce grają w tempie najszybszym, altówka w wolniejszym, a wiolonczela – w najwolniejszym. Już sam początek kompozycji wyznaczają miarowe rytmy, de facto te same dla wszystkich instrumentów, ale realizowane w trzech różnych tempach, skorelowanych ze sobą prostą proporcją 2:3 i 3:4.

Na tym tle pojawiają się coraz liczniejsze ozdobniki, gesty instrumentalne, przebiegi wzbogacające surowe, rytmiczne partie z początku utworu. Ornamenty te mienią się coraz bardziej na tle zanikających prostych rytmów – niczym w procesie iryzacji, gdy w wyniku interferencji światła na wielowarstwowej powierzchni przezroczystych lub półprzezroczystych ciał (np. masy perłowej, plamy benzyny czy bańki mydlanej) powstają opalizujące kolory.

Paweł Hendrich