Transpozycje stylów opery w dziełach kultury

W monografii podjęta została interdyscyplinarna refleksja nad literaturą, filmem, muzyką i obrazem w powiązaniu ze sztuką operową i jej kulturowymi kontekstami. Autorzy kolejnych rozdziałów punktem odniesienia uczynili dzieła, w których dochodzi do różnego typu transpozycji operowych stylów, zarówno w sztuce wcześniejszych epok, jak i w zjawiskach kultury współczesnej (m.in. poezji, powieści, teledysku, teatrze tańca, grze komputerowej). Pojęciową kotwicę dla poruszanych zagadnień ustanowiły tradycyjne kategorie estetyczne – „stylu” i „dzieła” (stylów opery, dzieła w kulturze), odczytywane w dwojakim ujęciu: (1) ze względu na specyfikę gatunkowo-formalną i poszczególne składowe dramatyczne, muzyczne, teatralne, literackie i in. decydujące o fenomenie opery, jak również (2) jako wszelkiego rodzaju signum operowej sztuki i jej tematów zapisane w dziełach kultury, pozwalające m.in. na poszukiwanie paradygmatu „operowości”, otwartego na różne ideowe, kulturowe i estetyczne odczytania.

W przedstawionych ujęciach, analizach i interpretacjach dzieł uwzględniono zachowanie pamięci kontekstu, z którego wywodzi się materiał podlegający transpozycji, a efekty procesów twórczych cechują się formalno-artystyczną nawiązaniem do wyjściowego oryginału (motywu, tematu, idei, stylu, wątku, formy, całego dzieła), ustanawiając nieodzowny element procesu trans-positio. Dzięki temu rezultaty takich procesów uobecniają i uaktualniają w sztuce i w kulturze, a wraz z nimi także w refleksji humanistycznej, doświadczenie żywotności tradycji, sztuki pamięci i stapiania się horyzontów, potwierdzając wielopoziomowe symboliczne i alegoryczne zakorzenienie sztuki tak dawnych epok, jak czasów współczesnych.