Uwertura do opery "Jadwiga, królowa polska"

3-aktowa opera Jadwiga, królowa polska została po raz pierwszy zaprezentowana 23 grudnia 1814 roku na deskach Teatru Narodowego w Warszawie, którego gmach mieścił się wówczas przy pl. Krasińskich. Autorem libretta był Julian Ursyn Niemcewicz (1758–1841), jeden z najwybitniejszych polskich poetów okresu oświecenia. Zarówno wybór tematyki, jak i data premiery dzieła nie były przypadkowe. Prawykonanie utworu odbyło się w dniu urodzin cara Aleksandra I, który wkrótce miał się stać tytularnym królem Królestwa Polskiego. Choć Niemcewicz sięgnął po tematykę historyczną, to stworzona przez niego fabuła pełna jest aluzji do współczesnych mu wydarzeń. Treść opery traktuje o wewnętrznych dylematach tytułowej bohaterki, wśród których wątek miłosny zajmuje istotne miejsce. Jadwiga musi wybrać między wolą serca (nakazującą jej dochować wierności ukochanemu Wilhelmowi) a dobrem narodu (któremu ma służyć małżeństwo z wielkim księciem litewskim Jagiełłą). Sytuację komplikuje intryga usnuta przez Krzyżaków, działających przeciw zawiązaniu unii między Polską i Litwą. Ostatecznie dochodzi do walki wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada z Jagiełłą, w której Litwin staje w obronie cnoty Jadwigi, oskarżonej przez zakonnika o niedochowanie czystości przedmałżeńskiej. Krzyżak ginie w pojedynku, a królowa godzi się wyjść za mąż za swojego obrońcę. Choć przypominanie chlubnych okresów z kart polskiej historii w dziełach dramatycznych nie było niczym nowym w czasach Kurpińskiego, to pod względem muzycznym prezentowane wówczas utwory bliższe były śpiewogrom niż wielkiej operze historycznej. Znakomicie skonstruowane przez Niemcewicza libretto o wysokich walorach literackich pozwoliło kompozytorowi na skomponowanie rozbudowanych i różnorodnych ustępów muzycznych. W partyturze znajdziemy patetyczne chóry, wirtuozowskie arie, szereg zarówno lirycznych, jak i dramatycznych momentów, a także liczne fragmenty ilustracyjne, takie jak scena walki czy monumentalny marsz w III akcie. Niewątpliwie Jadwiga jest jednym z najważniejszych osiągnięć polskiej opery doby przedmoniuszkowskiej. Od roku premiery do wybuchu powstania listopadowego operę prezentowano na deskach warszawskiej sceny blisko 30 razy, co jak na dzieło polskiego kompozytora było sporym sukcesem w tamtych czasach. Za życia Kurpińskiego tytuł wystawiono także w Wilnie (1816) i Krakowie (1821).