Kwartet smyczkowy

Dwuczęściowy ''Kwartet smyczkowy'' Lutosławskiego został skomponowany w 1964 roku na zamówienie Radia Szwedzkiego w związku z dziesięcioleciem cyklu koncertów ''Nutida Musik''. W twórczości kompozytora Kwartet był doświadczeniem jednorazowym, chociaż środki w nim zastosowane znalazły rozwinięcie w wielu późniejszych dziełach. Po raz pierwszy, właśnie w Kwartecie, kompozytor przeciwstawił sobie dwie części, różne pod względem długości, ważności, dramaturgii. W utworze tym wzrasta także (w stosunku do wcześniejszych utworów) rola aleatoryzmu. Obszernym w Kwartecie fragmentom ad libitum, kompozytor nadał nazwę mobili. O przebiegu utworu pisał Lutosławski: część wstępną rozpoczyna recitativo I skrzypiec, po którym następuje szereg epizodów przedzielonych - jakby ramą grupami oktaw. Krótka aluzja do początkowego recitativa (tym razem w wiolonczeli) kończy tę część w zawieszeniu. Część główną rozpoczyna furioso, którego gwałtowny charakter dominuje przez dłuższy czas, aby doprowadzić w końcu do przesilenia w najwyższych rejestrach wszystkich czterech instrumentów. Następuje rodzaj chorału, po czym dłuższa sekcja, oznaczona w nutach słowem funebre. Końcowe epizody utworu rozgrywają się przeważnie w wysokich rejestrach i są tylko jakby komentarzem do tego, co było przedtem. Prawykonanie utworu miało miejsce w Sztokholmie, 12 marca 1965 roku. Grał Kwartet LaSalle.